Càng về khuya, mình càng hay nghĩ lan man về phương thức mà di huấn của Đức Thế Tôn từ mấy thiên niên kỷ trước, trải qua biết bao biến cố lịch sử, mà đến nay vẫn giữ được sự thuần khiết để hậu thế tiếp cận. Đôi khi chúng ta thường lầm tưởng "Kho Tàng Pháp Bảo" phải là một thực thể đồ sộ, kiểu như một cái thư viện khổng lồ chứa đầy kinh sách cổ hoặc những định dạng số hóa của công nghệ ngày nay. Thế nhưng, tôi lại cảm nhận nó mang hình ảnh của một chiếc mỏ neo hơn cả. Một thứ gì đó giữ cho tâm mình không bị cuốn trôi theo mấy cái trào lưu hay những cách giải thích "tiện lợi" của thời đại bây giờ.
Nếu một mai cái kho tàng quý giá đó không còn nữa —thiếu vắng Tam Tạng Pāḷi cùng hệ thống Chú giải, Phụ chú giải mà các bậc Tổ sư đã khổ công bảo tồn— ắt hẳn đạo Phật hiện thời đã bị biến dạng thành một loại tín ngưỡng pha trộn nào đó. Chúng ta thường có xu hướng muốn điều chỉnh mọi thứ sao cho "dễ chấp nhận" hơn, để thích nghi với lối sống gấp gáp của thời đại, song chính sự "đơn giản hóa" cực đoan đó có lúc lại tiêu diệt cái hồn thực sự của Chánh Pháp. Giáo pháp chân chính không tiêu vong trong một sớm một chiều. Nó sẽ dần trở nên mông lung và loãng đi từng chút một qua mỗi ngày, cho đến lúc hành giả không còn thấy được đích đến ban đầu nằm ở đâu.
Nhiều khi lật giở từng trang kinh điển, tôi cảm thấy e ngại trước sức nặng của trách nhiệm "bảo tồn". Đây không chỉ là việc lưu giữ những cuốn sách sạch sẽ trên giá kệ, mà chính là duy trì các tiêu chuẩn đạo đức ấy sống động trong nội tâm. Kho tàng Pháp Bảo đóng vai trò như một tiêu chuẩn đối chiếu. Bất cứ khi nào tiếp cận một tư tưởng mới hay phương pháp tu tập "khác lạ", chúng ta đã có cơ sở để so sánh. Nếu thiếu hụt cái chuẩn mực ấy, con người rất dễ bị lôi kéo bởi những ý thích cá nhân hoặc bị lệ thuộc vào những cảm giác thoáng qua. Tu tập theo cảm tính thì việc đi chệch hướng là điều khó tránh khỏi, đó là bài học mà tôi đã từng phải trả giá không ít lần.
Một điều thú vị là kho tàng Pháp này không chỉ dành cho hàng ngũ tu sĩ. Dưới góc độ người tại gia, tôi thấy mình cũng cần có bổn phận gìn giữ. Không phải là đi giảng dạy gì cho ai, mà là học cho đúng, hiểu cho kỹ để không làm sai lệch cái bản chất vốn có. Dường như khi không được đem ra sử dụng, Pháp Bảo chỉ là một mớ giấy mực im lìm, là những di sản nằm im trong các bộ kinh điển. Chỉ khi chúng ta áp dụng Pháp để soi xét mọi hành động, ngôn từ hay những lúc tâm mình nổi sóng, thì lúc đó Pháp Bảo mới thực sự "vận hành".
Khi tưởng nhớ các thế hệ cha ông đã kiên trì truyền tụng, sao chép kinh điển, rồi cẩn trọng kiểm chứng từng ký tự để truyền thừa, get more info tôi thấy mình thật sự hời hợt. Ta có quyền truy cập mọi thứ chỉ bằng một cú chạm trên điện thoại thông minh, nhưng cái sự "có sẵn" đó đôi khi lại làm mình hời hợt. Bảo tồn Chánh Pháp nghe thì cao siêu, nhưng chắc nó bắt đầu từ việc mình chịu khó ngồi xuống, nghiền ngẫm một đoạn kinh văn thật kỹ, rồi tự vấn về nếp sống của bản thân. Chẳng cần gì hào nhoáng, chỉ cần sự thành thật với chính mình là đủ rồi.
Không gian bên ngoài thật tĩnh lặng, có lẽ đã đến lúc tôi nên kết thúc những suy tư này. Giáo pháp chân thực vẫn luôn hiện hữu, bất biến với thời gian, chỉ vì chúng ta cứ mải đuổi theo những thứ phù phiếm mà quên mất cội rễ ngay dưới chân mình. Dường như chính trong sự tĩnh lặng này, giáo pháp mới có thể thẩm thấu sâu sắc nhất vào tâm hồn.